Alles wat je moet weten over auteursrecht voor filmmakers

Wat zijn jouw rechten als maker?

Iedereen die een ‘origineel werk’ maakt, heeft vanwege de Auteurswet het exclusieve recht zijn werk openbaar te maken of te verveelvoudigen. Dit recht geldt tot zeventig jaar na de dood van de maker. Wanneer je samen met anderen een filmwerk maakt, zijn jullie samen de (mede-)auteurs.

Artikel 45 van de Auteurswet introduceert voor filmmakers een ‘vermoeden van overdracht’. Omdat er een grote hoeveelheid auteursrechthebbenden, uitvoerend kunstenaars en andere rechthebbenden bij een filmwerk betrokken zijn, centreert­ de wet in beginsel de exploitatiebevoegdheid bij de filmproducent. De wet bepaalt dat filmmakers recht hebben op een billijke vergoeding, mits ze hun exploitatierechten hebben overgedragen aan de producent. Filmmakers hebben daarnaast recht op een proportionele billijke vergoeding voor vertoningen, mits ze deze rechten hebben overgedragen aan de producent.

FAIR int en verdeelt namens de Rechthebbende makers van een Filmwerk als bedoeld in artikel 45a Auteurswet, waaronder behoudens bewijs van het tegendeel in ieder geval directors of photography, editors, production-, make-up & haar en kostuum ontwerpers, (production) sound designers, visual effect artists en animatiemakers die als zogeheten ‘Head of Departement’ in of bij het Filmwerk worden aangeduid en wier bijdrage van scheppend karakter wordt geacht te zijn.

In het document Functiebeschrijvingen wordt een beschrijving van het scheppend karakter van deze functies weergegeven. Dit document is tot stand gekomen in samenwerking met de vakverenigingen die gelieerd zijn aan FAIR. Alleen als de werkzaamheden vallen binnen de omschrijving wordt geacht sprake te zijn van makersschap in de zin van artikel 45a Auteurswet voor het FAIR repartitieregelement. Onder Rechthebbenden worden mede begrepen erfgenamen en legatarissen, alsmede andere door het Bestuur als Rechthebbende aangemerkte (rechts)personen.

Hoe werkt het?

In de Aansluitingsovereenkomst staat vermeld voor welke vormen van gebruik van filmwerken de Rechthebbende zich aansluit bij FAIR. Voor vrijwel al deze gebruiksvormen heeft de Rechthebbende een wettelijk recht op vergoeding, welk recht wordt uitgeoefend via (verplicht) collectief beheer voor zowel de reeds gemaakte als in de toekomst nog tot stand te brengen filmwerken.

Voor de exploitatievormen verleent de Rechthebbende aan FAIR de bevoegdheid om rechten uit te oefenen en/of vergoedingen te incasseren, oftewel een mandaat. Met het mandaat kan FAIR namens alle aangesloten Rechthebbenden collectieve regelingen aangaan en vervolgens uitkeren. FAIR treedt exclusief op voor de Rechthebbende van filmwerken. Bevoegdheid wordt verleend door middel van overdracht van vergoedingsrechten aan FAIR of met het geven van een opdracht aan FAIR, oftewel lastgeving.

Wanneer Nederlandse filmwerken worden geëxploiteerd in het buitenland (bijvoorbeeld wanneer ze daar op televisie worden uitgezonden) kunnen Rechthebbenden recht hebben op een vergoeding. Het mandaat aan FAIR voorziet ook in de bevoegdheid om deze vergoedingen voor de aangesloten Rechthebbenden te incasseren in het buitenland. Daarvoor sluit FAIR contracten met buitenlandse zusterorganisaties op basis van wederkerigheid.

Hoe verdelen we?

Vergoedingen worden aan de Rechthebbende uitgekeerd op basis van verdeelregels in FAIR’s Repartitiereglement. Uitgangspunt voor de verdeling zijn drie wegingsfactoren. Dat is ten eerste de vertoningsduur van het uitgezonden filmwerk in minuten. Iedere minuut is een punt. Elk filmwerk krijgt daarnaast een waardering vanuit de programmacategorie waartoe het wordt gerekend: Speelfilm, Film, Tv-serie, Werkdagelijkse Tv-serie, Docudrama/Documentaire, Kunst (concerten, kleinkunst, podiumkunst), Amusement, Informatief en Educatie, Overige filmwerken, etc. De waardering vermenigvuldigen we met het aantal minuten/punten. Vervolgens wordt het aldus ontstane puntentotaal van het Filmwerk verdeeld over de Rechthebbenden per makercategorie volgens de weging die geldt voor camera, montage, art, geluid, visual effects en animatie.

De in een verdelingsjaar beschikbare vergoedingen, worden gedeeld door het totaal aantal punten van de in dat jaar in aanmerking komende Filmwerken. Dit levert een bedrag op per punt. Het totaal aantal punten van een Rechthebbende in dat verdelingsjaar vermenigvuldigen we met dit bedrag per punt. Vervolgens kan er worden uitgekeerd.

Hoe meld ik me aan?

De Rechthebbende meldt zich aan bij FAIR door zich te registreren via de online aanmeldportal. FAIR is hiervoor een samenwerking aangegaan met een deskundig en ervaren uitvoeringsinstantie Service Bureau Filmrechten (SBF). Voor aansluiting bij FAIR is het niet nodig dat je lid bent van een vakvereniging. Je kan je aansluiten wanneer je als head of department een aantoonbare credit hebt op een filmwerk binnen de kaders van de definitie van Rechthebbende.

Door aansluiting bevestigt de Rechthebbende dat hij/zij mede maker is van de filmwerken die bij FAIR zijn of worden aangemeld en dat deze geen inbreuk maken op de eventuele rechten van anderen. Uitkeringen van FAIR vinden plaats op ‘claimbasis’ per verdelingsjaar. Per werk bevestigt de Rechthebbende zijn/haar aandeel in het maken van een filmwerk.

Handige documenten